Артыкулы па гісторыі картаграфіі


Артыкулы па гісторыі картаграфіі

Графічнае сведчанне страчанай насценнай карты свету (каля 1490) Генрыха Мартэлуса

Henricus Martellus world map
Генрых Мартэлус (Henricus Martellus), нямецкі картограф, які дзейнічаў у Фларэнцыі з 1459 па 1496 гады, быў адным з найважнейшых картографаў канца XV стагоддзя. Яго карты паўплывалі на геаграфічныя ўяўленні Хрыстафора Калумба, Марціна Бегайма, Марціна Вальдземюлера і іншых.
 
У артыкуле разглядаецца яшчэ адна нечаканая картаграфічная крыніца, якая патрабуе разгадкі.
 
 

 

Рукапісная карта Літвы і Польшчы 1600 года з калекцыі ARSI

Рымскі архіў езуітаў, Archivum Romanum Societatis Jesu
У Рымскім архіве езуітаў (Archivum Romanum Societatis Iesu) знойдзена невядомая раней рукапісная карта, на якой пазначаны Вільня, Полацк і Нясвіж. На сёння даследчыкам вядомыя каля дзесяці рукапісных карт Літвы, пераважна гэта або невялікія часткі тэрыторыі (маёмасныя карты), або планы крэпасцяў.
Карта, выяўленая ў ARSI, з'яўляецца адметнай па прычыне вялікага маштабу і ўтылітарнай мэты - паказаць размяшчэнне калегіумаў у Літве і Польшчы.
 

 

Віды гарадоў Магілёўскай губерні (1820-30-я гг.)

карта Могилевская губерния prew
 
Вядомая ў адным асобніку рукапісная карта Магілёўскай губерні з'явілася на сайце электроннай бібліятэкі rusneb.ru.
 
Карта змяшчае ўнікальныя віды беларускіх гарадоў 1820–1830-х гадоў: Магілёва, Мсціслава, Чавусаў, Воршы, Чэрыкава, Клімавічаў, Быхава, Беліцы, Рагачова, Копысі, Бабінавіч, Сянна, а таксама гаспадарча-статыстычныя звесткі.
 

 

План горада Менска другой паловы XVIII ст. (рэканструкцыя 1934 года)

minsk planПлан-рэканструкцыя горада Менска другой паловы XVIII стагоддзя быў выяўлены ў Нацыянальнай бібліятэцы Польшчы.
 
Акрамя ўласна плана публікуем і фрагмент тэксту з альбома "Мінск на старадаўніх карта і планах" (выданне запланавана на жнівень-верасень 2021 года). >>
 

 

Аб рэдкіх тэрмінах друкарскай справы

Гісторыя друкарскай справы

Друкарскі інструмент мáца, прызначаны для расцірання фарбы і нанясення яе роўным тонкім слоем на друкарскую паверхню, у свой час шырока ўвайшоў у грамадскую свядомасць, стаўшы абавязковым атрыбутам друкарскіх шыльдаў, друкарскіх знакаў, прафесійных цэхавых і асабістых гербаў і нават ігральных карт. З канца 19-га стагоддзя ручныя друкарскія тэхнікі былі практычна цалкам выцеснены паліграфічнымі машынамі, а тэрмін быў амаль згублены.


 

Знойдзены другі асобнік чарцяжа Масковіі Паўла Джовіа 1525 года

Карта Масковіі, 1525 Джовіа-Герасімаў

Знойдзены другі асобнік друкаванага тытульнага чарцяжа Маскоўскай дзяржавы Паўла Джовіа 1525 года!

Адзін асобнік захоўваецца Расійскім дзяржаўным архіве старажытных актаў, другі – у бібліятэцы Св. Марка ў Венецыі. Абодва надрукаваныя з адной дошкі, але адрозніваюцца дэталямі наборнага тэксту.

 


 

Ля вытокаў картаграфічнага апісання Маскоўскай Русі: карта Антонія Віда і Івана Ляцкага

Карта Московии. Антоний Вид, 1555 год

Картаграфічнае ўяўленне аб Масковіі ў Еўропе пачало складвацца ў канцы XV – пач. XVI стагоддзя. Артыкул Дзяніса Хоцімскага аналізуе самыя адметныя карты рэгіёна за названы перыяд, закранае пытанні паходжання новых звестак. 
У фарміраванні вобразу Масковіі выключную ролю адыгрывала Вялікае Княства Літоўскае. Надзвычай важнай картаграфічнай крыніцай ёсць карта Масковіі Віда-Ляцкага, падрыхтаваная да выдання ў Вільні ў 1542 годзе.


 

Маторы БНР. Праект стварэння беларускай авіяцыі [дакумент]

Маторы БНР. Авіяцыя Беларусі. 1918 год
 
"Праект арганізацыі беларускіх авіяцыйных войскаў" падрыхтаваны ў лістападзе 1917 года камандуючым 2-ім авіяцыйным паркам, ваенным лётчыкам Барысам Пятровічам Паўлавым. Прапанова па арганізацыі авіапарка была даслана, хутчэй за ўсё, у Беларускую Вайсковую Раду 9 лістапада 1917 года. Праект быў рэалізаваны, але, на жаль, не кіраўніцтвам БНР.
 

 

Наватарская карта Сарматыі Бярнарда Вапоўскага

Карта Сарматыі. Бернард Вапоўскі, 1526 год

У артыкуле працягваецца даследаванне карты Сарматыі, створанай вядомым польскім летапісцам і географам 16 стагоддзя, "бацькам польскай картаграфіі" Бярнардам Вапоўскім. Для гістарычнай картаграфіі Усходняй Еўропы гэтая карта з'яўляецца асаблівай. Пасля стагоддзяў міфаў і выпадковых спасылак частка кантынента з'явілася на паперы...

 


 

Аб удакладненні датавання карты ВКЛ ўзору 1613 года

Карта ВКЛ

У артыкуле аўтар аналізуе існуючыя падыходы ў вывучэнні станаў амстэрдамскага выдання карты ВКЛ 1613 года, а таксама прапануе новыя спосабы датавання адасобленых з атласаў карт.

Выпрацаваны падыход патрабуе далейшай практычнай апрабацыі, але ўжо цяпер можна вылучыць шэраг асаблівасцяў, якія дазваляюць больш дакладна вызначаць прыналежнасць карты да таго або іншага атласу.